Bài thuyết trình ngày 14.9.2017
ĐÃ CÓ MỘT THỜI
CHÚNG TA LÀ NHƯ THẾ!
Ngày 14.9.1953 Dòng Mến Thánh Giá Bùi Chu chính thức được thiết lập bởi Đức Cha Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi do sắc lệnh N.209/53 CDC. Ai biết được để có được ngày này, các chị em nhà Phước Mến Thánh Giá đã trải qua một hành trình gian nan vất vả để giữ căn tính Mến Thánh Giá của mình. Hôm nay tưởng nhớ về quá khứ, chúng ta cùng nhìn lại hành trình gian nan ấy!
Như chúng ta biết ngày 19.2.1670 Hội dòng Mến Thánh Giá do Đức Cha Pierre Lambert de la Motte được thiết lập tại Phố Hiến. Các chị cộng tác với các Thừa Sai để giúp việc truyền giáo và được đánh giá rất cao về đời sống tu trì cũng như các hoạt động tông đồ. Ở địa phận Đàng Ngoài các chị được xem là “thành phần tốt nhất của đoàn chiên”, còn ở đàng trong các chị được nhìn nhận là “trang sức đẹp đẽ nhất của Giáo hội Công giáo.”
Sau đó là thời kỳ bách hại trải dài gần ba thế kỷ, Hội Dòng Mến Thánh Giá ngày nào chỉ còn là những nhà Phước, qui tụ những chị em đạo đức sống chung với nhau không có lời khấn.
- Ý muốn của Chúa Quan phòng
Ngày 12.03.1935, Đức Giáo hoàng Piô XI bổ nhiệm cha Đaminh Hồ Ngọc Cẩn làm Giám mục hiệu toà Zenobia, phó đại diện tông toà Bùi Chu với quyền kế vị. Ý muốn tốt lành của Đức Cha Đaminh Hồ Ngọc Cẩn là muốn tập hợp tất cả các nhà Phước Mến Thánh Giá và Đaminh trong địa phận thành một Dòng duy nhất mang tên Dòng Con Đức Mẹ Mân Côi. Tất cả các nhà phước trong địa phận đều nghe theo lời hiệu triệu của Đức Cha. Riêng nhà phước Mến Thánh Giá Liên Thượng có khoảng 40 nữ tu, trong đó 9 chị xin được sống theo tổ chức cũ để duy trì sự có mặt của Dòng Mến Thánh Giá tại Bùi Chu. Ý muốn của các chị được Đức Cha chấp thuận và Cha Bề trên Giuse Hoàng Gia Huệ nâng đỡ. Có nhiều lý do giải thích việc các chị từ chối không gia nhập Dòng Mân Côi, nhưng lý do chính vẫn là các chị đã già, rất khó hội nhập vào đời sống sống tu trì nơi hội dòng mới. Nhưng trên hết vẫn là ý muốn quan phòng của Thiên Chúa. Ngài có một đường lối khác với đường lối của con người. Nhưng không phải vì thế mà không có những khốn khó gian nan. Chúng ta cùng đọc lại những trang hồi ký của một trong 9 chị em dũng cảm để cảm nhận phần nào những gian truân của các chị: “Khi các chị trẻ tuổi gia nhập Dòng, đồ đạc trong nhà cũng đi theo các chị luôn. Cha phụ trách Dòng Mân Côi Liên Thủy còn ra lệnh để lấy bàn thờ và bán cả mấy nếp nhà.
Công việc này có Cha Đaminh Toản đứng đầu, sáng 16.9.1946 Người đã cho thuyền lên thu các đồ đạc trong nhà và đưa các chị nhỏ tuổi đi trước, mấy chị lớn tuổi ở lại trông nhà và đi sau. Nhưng mấy chị ở sở ruộng và nhà trường chưa hay tin chi cả. Mãi hai ngày sau các chị mới biết tin và các chị bàn nhau viết thư xin Đức Cha cho ở lại. Ngày hôm sau các chị đi Quần Phương gặp Cha Bề trên Giuse Hoàng Gia Huệ để xem chuyện nhà ra sao. Nhưng Cha Bề trên trả lời: “Cha cũng mới nghe thấy tin và mong cho có ai trên nhà xuống hỏi xem công việc thế nào, mà không thấy ai cả”. “Xin Cha thương cứu lấy nhà chúng con với! ” Ngài nói: “Khó lắm, cha nghĩ mười phần đã mất chín rưỡi, nhưng chúng con cứ cầu nguyện đi! Các chị đứng yên lặng, chảy nước mắt ra vì nghĩ đến của quí giá với bao công lao gầy dựng…”
Đang lúc buồn phiền vì hàng loạt những hoạt động “cưỡng bức” của cha Đaminh Toản nhằm đưa các chị gia nhập Dòng Mân Côi thì các chị được an ủi bởi cuộc viếng thăm của Cha Bề trên Tiểu Chủng viện Quần Phương - Giuse Hoàng Gia Huệ. Cha báo cho chị em một tin mừng: “Hôm qua Cha mới được thư của Đức Cha, Đức Cha bảo: “Cha lên Liên Thượng xem cho tôi với, sao chúng nó đang lôi thôi đấy! Cha mới trình Đức Cha: Con nghe nói hình như xuống nhập Mân Côi, mà đã thu đi cả rồi sao ấy!” Người bảo: “Vậy Cha lên xem, còn ai thì cho họ ở lại.”
“Còn ai thì cho họ ở lại”. Câu nói đầy lòng nhân từ của Đức Cha có hiệu lực như một lệnh truyền và như một lời chúc phúc. Tương lai lại đến với những ai gặp gian nan mà vẫn một lòng tin cậy Chúa.
Sau khi được phép của Đức Cha ở lại thì lại là lúc xảy ra thử thách trong nội bộ. Vào đầu tháng 8.1950, sự chán nản đã xâm nhập cộng đoàn nhỏ bé này. Các chị lại muốn đi dòng Mân Côi, kể cả hai bà già nhất và hăng hái nhất trong việc cương quyết ở lại Nhà Phước Mến Thánh Giá là bà Nhất và bà Ro. Các chị trình bày ước nguyện này với Cha Bề Trên Giuse Hoàng Gia Huệ, nhưng Cha không trả lời. Hai hôm sau các chị nhận được một lá thư của cha với nội dung như sau: “Nếu các con muốn đi Dòng Mân Côi thì hãy làm tuần 9 ngày để cầu xin Đức Mẹ đã và cầu cho các linh hồn mồ côi nữa”.
Khi nhận được thư của cha Bề Trên Giuse Hoàng Gia Huệ, các chị chuyên chăm cầu nguyện nhiều hơn và bầu khí cũng thay đổi. Sau bốn ngày các chị đến gặp Đức Cha và không còn ai nghĩ đến việc xin đi tu dòng Mân Côi. Các chị xin Đức Cha thương giúp các chị. Sau đây là cuộc đối thoại có tính cách quyết định đến tương lai của Hội Dòng Trinh Vương sau này:
“Khi vào Đức Cha, chẳng ai nói đến việc đi Dòng Mân Côi nữa. Chị Công đánh bạo thưa: Lạy Đức Cha, xin Đức Cha thương sửa lại nhà Dòng cho chúng con, còn ai muốn đi Mân Côi, thì xin Đức Cha cho đi... ” Và Đức Cha trả lời : "Ừ, vậy chứ, Cha nghe Cha Bề trên Giuse Hoàng Gia Huệ nói: nhà Liên Thượng bây giờ lại xin đi Dòng Mân Côi, hay là của cải thu đi hết rồi, họ tiếc nên xin đi! Cha nghe Cha Bề trên nói thế, Cha buồn quá, vì từ khi mới về nhận địa phận, Cha đã để ý đến chúng con, mà vì còn đang lắm việc. Cha cũng biết rằng địa phận Bùi Chu chỉ còn có một nhà Mến Thánh Giá thôi, mà bây giờ lại hầu mất." Và như để an ủi, phấn khích các chị tin tưởng, Đức Cha nói: "Cha đã định sửa lại Dòng, thì còn một người cũng sửa, hai người cũng sửa. Các con còn có mấy người thôi, chả nhẽ mấy người ở lại mấy người đi, như vậy ai coi được. Thôi, các con ở lại để Cha sửa lại Dòng, có Nhà Tập rồi các con vào".
Một lời hứa mở ra một tương lai mới cho nhóm chị em nhà Phước Liên Thượng.
- TUYÊN SẮC LẬP DÒNG MẾN THÁNH GIÁ BÙI CHU
Sau hai năm chuẩn bị cả tinh thần lẫn cơ sở vật chất, ngày quan trọng nhất trong lịch sử đã đến với chị em nhà phước Liên Thượng. Các chị em đã chuẩn bị tâm hồn đón nhận biến cố quan trọng này cho riêng mình và cho cả Giáo phận bằng một tuần tĩnh tâm do cha Đaminh Maria Bernardo Bùi Khải Hoàn - Tập sinh Dòng Đồng Công đến giảng tĩnh tâm cho chị em với đề tài: “Cậy trông phó thác nơi Thiên Chúa như Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu.” Do ơn Chúa quan phòng, chính Cha là người sau này sẽ trở thành vị Đồng Sáng Lập của Hội Dòng Trinh Vương vì đã viết Hiến Chương và thay đổi Danh hiệu Dòng.
Ngày 14.9.1953, một ngày trọng đại đối với các chị em nhà Phước Mến Thánh Giá, Đức Giám Mục Bùi Chu Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi ban sắc lập Dòng Mến Thánh Giá Bùi Chu theo Giáo Luật. Sắc này đã được Cha Đaminh Lê Bá Tư - Cha Ký lục của Tòa Giám mục công bố long trọng tại Thánh đường Giáo xứ Liên Thủy. Trong đó có đoạn viết: “Chiếu theo nhiệm vụ, Ta phải lo phần rỗi và cổ võ sự tấn tới về lòng đạo đức và nếp sống tu trì cho những chị em Mến Thánh Giá địa phận Bùi Chu mà đã từ nhiều năm sống chung với nhau không có lời khấn, thì nay được có Luật Phép và lời Khấn Đơn, đồng thời hợp nhất các nhà lẻ tẻ lại với nhau thành một Dòng Địa Phận để làm thoả mãn lòng ước ao của Toà Thánh và công đồng Đông Dương…
Chiếu theo các khoản luật 647, 493 và quyền Toà Thánh ban riêng cho Ta và khoản luật 492 nữa, TA TUYÊN BỐ DÒNG MẾN THÁNH GIÁ MỚI THÀNH LẬP THEO LUẬT và nhận sự chỉ huy của một Bề Trên Cả cho các nhà theo Sắc Luật Hiện Hành cho tới khi Toà Thánh chỉ định cách khác.”
Một niềm hân hoan tràn ngập tâm hồn những người con đã trải qua bao gian nan vất vả để có ngày hôm nay. Một niềm vui cho toàn thể giáo phận Bùi Chu và cho hết những Đấng đã góp phần làm nên ngày lịch sử 14.9.1953. Ngày Hội Dòng được hiện diện trong Hội Thánh với tất cả quyền lợi và nghĩa vụ của những linh hồn thánh hiến.
Như vậy, nhờ tấm lòng bao dung của Đức Cha Đaminh Hồ Ngọc Cẩn, nhờ nhiệt tình, ưu ái của Đức Cha Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi, nhờ ý chí cương quyết và sự kiên trì của chín chị em Nhà Phước Liên Thượng, nhờ sự giúp đỡ tận tình của các bà Dòng Mến Thánh Giá Phát Diệm - Dòng Mến Thánh Giá Bùi Chu đã chính thức được thiết lập.
Hôm nay trong tư cách là những nữ tu của Dòng Nữ Tu Thừa Sai Đức Mẹ Trinh Vương, chị em chúng ta trân trọng ghi nhớ ngày này như một nhắc nhở rằng đã có một thời chúng ta là như thế! Đã có một thời chúng ta là những người con của Thập Giá. Hôm nay chúng ta nhớ về ngày thành lập Dòng Mến Thánh Giá Bùi Chu- như một khúc dạo đầu của một cuộc hành trình dài trong danh hiệu Trinh Vương, để tạ ơn Chúa và xin ơn sống xứng đáng là những Nữ Tu Thừa Sai Trinh Vương bé nhỏ và nhiệt tình truyền giáo để làm rạng danh Thập Giá Chúa.
Lịch sử Dòng Trinh Vương, tr 15.
Lịch sử Dòng Trinh Vương, tr 19.
Chị Maria Công ghi lại biến cố này.
Lịch sử Dòng Trinh Vương, tr 23